Ja naprawdę uwielbiam podróże. Choćby wiało, bujało i bolało. Uwielbiam.
Skąd pomysł na Bornholm? A czy potrzeba na niego "pomysłu"? Raczej nie.
Bornholm na rowerach? Tutaj też się nie zastanawiałam, choć za chwilę napiszę, dlaczego nie wystarczy jedynie naoliwić łańcucha...
Na Bornholm nie można niestety przeprawić się promem bezpośrednio z Polski. Od jakiegoś czasu nie kursują rejsy z Kołobrzegu do Nexo. My wybraliśmy prom Unityline ze Świnoujścia do Ystad (rejs nocny) i dalej Bornholmslinjen z Ystad do Ronne. Był to mój pierwszy raz na tak pełnym morzu. Sam prom zrobił na mnie duże wrażenie. Co prawda właściwie wtargnęliśmy na niego na rowerach, z biletami w kieszeni i wielką ciekawością. Przed wyznaczonym czasem dla innych pojazdów. Ominęła nas więc kolejka w chmurze samochodowych spalin. Nikt nas nie zatrzymywał, nie karcił, przygoda, aż miło. Doskonale przystojna obsługa pokierowała nas w stronę labiryntu wąziutkich korytarzy, a tam bez problemu znaleźliśmy naszą kajutę. Prom oferuje bary, restaurację, sklep, dyskotekę, maszyny do gier, sale głośniejsze i bardziej ciche, fotele samolotowe dla tych, którzy nie wykupili miejsca do spania. Wszędzie można spotkać osoby mówiące po polsku lub angielsku. Pozostałych języków zazwyczaj nie muszę sprawdzać:) Po zapoznaniu się ze wszelkimi dostępnym zakamarkami na pokładzie - no tak już mam - zajęliśmy zarezerwowaną kajutę dla czterech osób. Wrażenia bardzo specyficzne. Nie zdaliśmy sobie wtedy sprawy, że nawiew w naszym pokoiku nie działa poprawnie. Było duszno i bardzo ciepło. I bujało. Moi współprzyjaciele dali radę. Ja przez pół nocy liczyłam płytki w mini łazience i próbowałam wszystkich możliwych pozycji, by zasnąć na siedząco. Jak w filmach, gdy śpisz obok chrapiącej ciotki, więc ewakuujesz się do wanny, bo w filmach zawsze mają wannę i wygląda to dużo bardziej romantycznie. Moja potencjalna choroba morska nie ujawniła się, jednak w obawie przed nią wolałam pozostać w pionie. Siedząc w narożniku prysznica, na zamkniętym kibelku, bokiem, na wprost... Cóż. W końcu dopłynęliśmy do brzegu. Na podróż powrotną zaopatrzyłam się w odpowiednie leki.
.JPEG)

Ystad. Wdech. Wydech. Temperatura powietrza 6 stopni. Słonecznie. Mój układ pokarmowy niezdecydowany. Liczba przespanych godzin: 3. Ale właśnie to świeże powietrze - i stały ląd - były doskonałym powodem, żeby mieć dobry humor. Och, zapomniałabym o kawie...
Do Szwecji dopłynęliśmy o 6:15. Prom na Bornholm odpływał o 8:30, mieliśmy więc dwie godziny na śniadanie. Już wcześniej wyszukałam miejsca, które byłoby czynne tak wcześnie w sobotę i serwowało poranny posiłek tak, jak lubię. Katjas Cafe & Bistro oddalone od portu o 10 minut drogi na rowerze. Wystarczyło zbliżyć się do owianego promieniami słońca budynku, a już wiedziałam, że dobrze wybraliśmy...



Katjas Cafe & Bistro to nie tylko miejsce idealne na śniadanie, kawę i ciacho. To również piekarnia! Kocham piekarnie... Zapach świeżo wypieczonego chleba spoufalony z aromatem świeżo zmielonej kawy... do tego serwowane w formie bufetu śniadanie i te promienie słońca wpadające przez wielkie okna. Czego chcieć więcej? Obsługująca nas dziewczyna pochodziła z Chorwacji, zwykle bez trudu nawiązuję kontakt z nowymi osobami zagranicą, tak też było i w tym przypadku. Często mam wrażenie, że między obcokrajowcami zagranicą nawiązuje się pewna sympatyczna więź, magiczne porozumienie przełamujące niepewność siebie. Jeden uśmiech, dwa przejęzyczenia i już się lubimy:) Aż nie chciało nam się stamtąd wychodzić.
Ale Bornholm wzywał. Przejechaliśmy brukowanymi i niemal pustymi uliczkami Ystad prosto do bramek w porcie. I znowu przydał się mój angielski, gdy trzeba było zadzwonić po pomoc, bo polecenia przy bramce wyświetlały się po szwedzku. Chyba:) A za nami kolejka aut. Wszystko poszło gładko i za chwilę mocowaliśmy nasze rowery do stałych elementów na pokładzie dla samochodów. Po ponad godzinie rejsu dotarliśmy na wyspę Bornholm.








Bornholm nie jest dużą wyspą. Można ją objechać samochodem wokół, wzdłuż i wszerz w ciągu jednego dnia. Ale po co? O wiele przyjemniej jest wolniej, dłużej i na rowerze. Ale wówczas najlepiej z mapą hipsometryczną:) Google bezwstydnie opisuje miejscowe ścieżki rowerowe, jako "przeważnie płaskie". Hasło to pozostanie już ze mną na zawsze. Jak i coraz wyraźniejsze - DZISIAJ - pragnienie powrotu na Bornholm z rowerem elektrycznym. Bo widoki zapierały dech w piersiach. Warto tam wrócić, z całą pewnością. Ale różnice poziomów, górki, podjazdy, podejścia (!) okazały się dla mnie niemal zabójcze. Płakałam miejscami, wypatrując przez łzy towarzyszy podróży, którzy czekali tam wyżej, rozkoszując się panoramą wsi, łąk i wybrzeża. Ja walczyłam o życie i każdy oddech. Pretensje mogę mieć tylko do siebie, nie przygotowałam ani siebie, ani swojej kondycji na trzy dni rowerowego wysiłku. Cóż. Do Google również mam pretensje, bo przeważnie płasko nie było nawet na hotelowym parkingu...
No ok. Troszkę ubarwiam. Ale było ciężko. Na szczęście krajobraz i klimat wyspy jest czarowny. Pora zwiedzania - weekend majowy - oznacza chłód, wiatr, słońce, pustki, swobodę, ciszę, odpoczynek, czary. Bornholm jest cudowny. I naprawdę piękny. Przeważnie płaski:)







Rowerowe zwiedzanie Bornholmu zaplanowaliśmy na trzy dni długiego majowego weekendu 2023, wybierając szlaki rowerowe znajdujące się jak najbliżej wybrzeża. Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, czyli od Ronne na północ i dalej pętlą wokół całej wyspy. Pierwszy dzień zakładał ok. 30 km i najbardziej pagórkowaty teren. Rowerowa ścieżka od razu nas zachwyciła, sprawdzałam ją wcześniej w google maps, zapowiadała się pięknie, z jednym, czy dwoma podjazdami, pomyślałam wtedy, że najwyżej podejdę, spoko, dam radę. Generalnie trasy dla rowerzystów oznaczone i przygotowane są doskonale, asfalt, las, droga zupełnie przy brzegu morza, ale i przez wioseczki, wśród uroczych kolorowych domków z oknami bez firan (och!), racząc moją wyobraźnię jasnymi abażurami lamp ustawionych na niemal każdym z wewnętrznych parapetów. W każdym z domów. W niektórych w oczy rzucały się też wysokie palące się świece, nagie lub ubrane w szklane proste lampiony...
Takie obrazy zawsze chwytają mnie za serce. Głaszczą je. Z perspektywy czasu - spisuję moje bornholmskie wspomnienia niemal pół roku po tej wyprawie - rozumiem, że było to najprawdziwszy efekt duńskiego hygge. Błogość, spokój, radość i poczucie szczęścia. Po powrocie z wyspy trafiłam na fragment książki Wikinga Meil pt. "Hygge. Klucz do szczęścia.", a w nim jak nierozłącznie jest ono związane z klimatem światła. Świetnie wyjaśnił wiele z trapiących mnie pytań o zwyczaje mieszkańców Bornholmu. Zresztą nie tylko Bornholmu, a całej Danii. Najchętniej przytoczyłabym go tu w całości! Napiszę chociaż w skrócie.
Podobno wg Duńczyków hygge, czyli szczęśliwość, nie uda się bez świec. To właśnie świece, żywe światło, ogień to dla nich radość i przyjemność. Istnieją dane, wg których w Danii zużywa się najwięcej świec na mieszkańca w Europie. Wg innych danych połowa Duńczyków jesienią i zimą pali świece codziennie. Oświetlenie nie ogranicza się jednak tylko do świec. Najważniejszy jest klimat, jaki to światło nadaje, a więc i miejsce jego ustawienia. A jakie jest idealne miejsce w domu pełne światła i ze światłem związane? Szeroki parapet! Okno na świat. Połączenie światła dziennego - przynajmniej w te letnie miesiące - z punktowym, subtelnym, klimatycznym, płynącym ze świec i kremowych tkaninowych abażurów. Nie chodzi bowiem o sztuczną jasność bijącą spod sufitu. O nie! Chodzi o hygge - błogość, domowość, przyjemność.


Wracając na rowerowy szlag, przepraszam, szlak... Minęliśmy urocze Hasle z rzędami równiutkich szeregowców z równiutkimi daszkami (zdjęcia wyżej), zjechaliśmy stromo w dół nad samo wybrzeże, podziwiając barwne elewacje niewielkich domów i małe przydomowe wędzarnie. A potem zaczęły się schody. Dosłownie. Matko. Nie dość, że nie byłam w stanie podjechać, nie dość, że nie byłam w stanie podprowadzić rowera... zadyszka na sam widok. Właściwie aż strach było spoglądać przed siebie, bo "przed siebie" oznaczało zadarcie brody wyżej, niż by się chciało... Bartek wrócił po mnie, znaczy mój rower, ja ledwo wtargałam pod górkę samą siebie:) W planach był mały skok w bok do słynnej na Bornholmie Jons Kapel, ale z przyczyn techniczno-oddechowych odpuściliśmy ten punkt programu. Tego najbardziej stromego fragmentu nie widać wyraźnie na Google Maps, można wyczytać niepokojącą różnicę wysokości z przebiegu samej trasy, ale trudno oszacować swoje faktyczne siły na zamiary, patrząc na ekran komputera. Wiara we własne możliwości była (przed tym ekranem) silniejsza. Weryfikacja na żywo okazała się nader miażdżącym przeżyciem. Nader. Postanowiliśmy zrobić sobie dłuższą przerwę. Nie mieliśmy ani sił, ani ochoty dotrzeć do miejsca naszego noclegu w okolicach Allinge, mimo, że w linii prostej pozostało nam jedynie 8 kilometrów. Nawigacja pokazywała jednak, że nie będzie to ani linia prosta, ani przeważnie płaska, czyli jakaś godzina jazdy/prowadzenia rowera/powolnego umierania. Mieliśmy ochotę po prostu usiąść na krzesłach i jeść.
Wycieńczeni, głodni, z poziomem glukozy poniżej jakiejkolwiek, z potem na karkach i mrowieniem w przedramionach, w strojach "obojętnie mi już jak wyglądam" sportowych trafiliśmy do jedynej w okolicy restauracji. Restauracja Le Port usytuowana przy samej ulicy, na pierwszy rzut oka nie zdradzała, co zastaniemy po przekroczeniu jej progu. Było nam to szczerze obojętne, choć wstępne przypuszczenia miały potwierdzić się w pełni. Przepiękny szeroki taras z widokiem na pełne morze, wykrochmalone białe obrusy, wykrochmalony kelner, odwrócone lampki i kieliszki do wody i wina, i to zdziwione spojrzenie Pani Manager tudzież Właścicielki... Jakby wokół było mnóstwo barów szybkiej obsługi i podrzędnych knajpek, a oni (my) musieli trafić w tych strojach akurat do Le Port! W dodatku to nie Duńczycy... I w dodatku nie mieli rezerwacji! Szybki rekonesans i już wiedzieliśmy, że to miejsce adresowane bardziej dla degustujących smaki i życie, niż dla zabłąkanych rowerzystów z pustymi żołądkami. Na szczęście nie mieliśmy wyjścia. Pozostaliśmy i degustowaliśmy. Na szczęście. Słońce patrzyło mi niemal prosto w oczy, ogrzewając i tak już ogorzałą od wiatru twarz, upewniając mnie i nas, że ponownie trafiliśmy w to dobre tu i teraz. Zjedliśmy pięknie podany posiłek, barwnie przystrojone mini porcje tatara, sałatek, dwa rodzaje zupełnie nam nieznanych rodzajów duńskiego pieczywa, oszałamiające ceny. Wszystko to pozwoliło nam odprężyć się, degustować życie i smaki, wzajemne towarzystwo i ochotę na więcej. Pomimo udręczonych ciał i mięśni. Ta jedyna restauracja w okolicy, okazała się pozostać dla nas przemiłym wspomnieniem.
Niestety jeszcze przed złożeniem zamówienia padła mi komórka. Zdjęć brak. :)
Po przedarciu się przez resztki własnych słabości dotarliśmy do Hotelu Friheden. Leżący bardzo blisko brzegu morza, w stylu z lekka amerykańskim, z wejściami do pokoi prosto z zewnątrz. Nie skusił nas ani basen, ani potencjalny wieczorny głód. Biel pościeli otuliła nas skutecznie na godzinkę lub dwie. Ale nie bylibyśmy Anią i Bartkiem, gdybyśmy nie zwiedzili okolicy... Spacer po plaży i powrót opustoszałą uliczką Tejn był pełen przeróżnych niespodzianek:)


Po Bornholmie, jako wyspie wędzarni, gdzie główną gałęzią gospodarki i i głównym zajęciem stałych mieszkańców jest rybołówstwo, spodziewałam się mnóstwa przybrzeżnych barów, ciągnących się wzdłuż portów i wiosek, wypełnionych zmęczonymi rybakami, językiem duńskim i brzękiem szklanych kufli. A tu cisza. Ani jednej żywej duszy. Pusto. Nie chciało mi się wierzyć. Szukaliśmy w głowach racjonalnego wytłumaczenia. Fakt, Bartek już wcześniej zwrócił uwagę na brak szkół, nie widzieliśmy po drodze chyba żadnej. Czyli nie ma dzieci. Czyli nie ma stałych mieszkańców w wieku odpowiednio młodym. Czyli to wyspa typowo turystyczna? Nie udało nam się nawet wypić kawy, nic, żadnych szans na miły pierwszy wieczór w lokalnej knajpce i wśród miejscowych...
I wtedy zobaczyliśmy człowieka! Człowieka wychodzącego z małego budynku-domku z dwoma pudełkami pizzy! Nadzieja jednak umiera ostatnia. Nie dość, że było otwarte, mieli kawę i klientów! I jak pachniało! Okazało się co prawda, że ekspres już umyty i lokal jest już zamknięty. Kilka osób czekało na odbiór wcześniej zamówionej pizzy. Ale - możemy dostać za darmo kardamonowe i cynamonowe bułeczki! Niepewni tego, czy dobrze zrozumieliśmy, odmówiliśmy. Na to przemiły Chłopak za Ladą wspomniał, że i tak będzie musiał je wyrzucić. Ostatnie sztuki rozdają za darmo...
Wracaliśmy do hotelowego pokoju pełni radości i z lukrowym kardamonem na ustach. Z drożdżówkami w papierowych torebkach. Co za przygoda! Prawdziwe duńskie przepyszne wypieki, których nie sposób było sobie odmówić, okazały się cudownych zakończeniem dnia na wyspie. Nagle dostrzegliśmy też ludzi siedzących w swoich domkach za oknami bez firan. Jakby biesiadowali z przyjaciółmi, przy stołach i zapalonych świecach i lampach z kremowymi tkaninowymi abażurami. Duńskie hygge zaskoczyło nas przemile o złotej godzinie, tuż przed zachodem słońca, o czym pisze Wiking Meik w swojej książce. Najcieplejszy odcień żywego światła w towarzystwie świec i bliskich. Radość. Błogość. Klucz do szczęścia.
ciąg dalszy nastąpił…